11-14 października 1995 - "Zrozumieć Bośnię"

11-14 października 1995 - "Zrozumieć Bośnię"

Pod takim hasłem odbywało się w Sejnach i na Wigrach w dniach 11-14 października 1995 r. spotkanie z cyklu Otwarte Regiony Europy Środkowowschodniej. W Suwałkach zorganizowano także sesje filmowe. W 1995 roku toczyła się wojna w byłej Jugosławii. Objęła ona również Bośnię i Hercegowinę. W styczniu 1995 burmistrz oblężonego Sarajewa zwrócił się do świata z jednym życzeniem: Oczekujemy zrozumienia..

W programie spotkania zorganizowanego przez "Pogranicze" czytamy: "Potrzebujemy zrozumienia Bośni nie tylko, aby uczynić zadość oczekiwaniom obywateli Sarajewa, potrzebujemy zrozumienia Bośni dla wiedzy o nas samych, mieszkańcach Europy wielokulturowej, dążącej do zjednoczenia".

W ramach spotkania odbyło się seminarium, którego pierwsza część nosiła tytuł "Budowanie Starego Mostu". Była ona poświęcona wielokulturowemu dziedzictwu Bośni i Hercegowiny oraz jego związkom z kulturą europejską. Część druga seminarium, nosząca tytuł "Zburzenie Starego Mostu" poświęcona była udziałowi mediów w rozpętaniu wojny w byłej Jugosławii oraz konsekwencjom wojny w Bośni i ich znaczeniu dla formowania się nowego kształtu Europy.

Spotkaniu towarzyszyły wieczory autorskie, projekcje filmowe, spektakle teatralne, koncerty i wystawy. W pierwszym i ostatnim dniu spotkania odbyły się w Suwałkach sesje filmowe. Na pierwszą z nich pt. "Filmy z Sarajewa" złożyło się 16 krótkich filmów wyprodukowanych przez Sarajewską grupę Autorów SAGA i spotkanie z ich twórcami. Filmy ukazują różne oblicza Sarajewa czasu wojny. Filmowcy pomimo wybuchu wojny zostali w tym mieście i realizowali filmy dokumentalne. W czasie drugiej sesji pokazano 7 filmów o Bośni i byłej Jugosławii różnych twórców i producentów. Odbyły się wernisaże wystaw fotograficznych: "Bośnia" autorstwa Krzysztofa Millera i "Gorica – Góra Cyganów" oraz wernisaż wystawy plakatu "Sarajewo stolicą kulturalną Europy", a także biesiady poetyckie z udziałem Stevana Tontića, Osipa Osti, Mariny Trumić. Chór Młodzieżowy z Zenicy dał dwa koncerty: "Jądro ciemności" i koncert muzyki sakralnej. Ze spektaklem ulicznym „Carmen funebre" wystąpił Teatr Biuro Podróży z Poznania.

Pod hasłem "Świadectwo Bośni" odbyło się spotkanie z Tadeuszem Mazowieckim, byłym specjalnym sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka ONZ w Bośni.

Podczas spotkania swój pierwszy koncert zagrała Kapela Klezmerska Teatru Sejneńskiego.

W styczniu 1995 roku, gdy nadszedł tysięczny dzień oblężenia Sarajewa, burmistrz miasta, Tarik Kupusović, zwrócił się do świata z jednym tylko życzeniem: "Oczekujemy zrozumienia..." 

Tymczasem napływające do nas każdego dnia suche informacje o toczącej się w Bośni i Hercegowinie wojnie to o wiele za mało, aby zrozumieć. 

Świat mówi o odwiecznej wzajemnej nienawiści narodów bałkańskich, o dramacie, którego nie sposób zrozumieć i w który lepiej nie ingerować, o konflikcie, w którym wszyscy są tak samo winni, o najlepszej postawie wobec tej tragedii, którą Europejczycy mogą przyjąć, czyli o "postawie obiektywnej". 

A przecież wszyscy czujemy, że Bośnia jest blisko nas, że dzisiaj zwłaszcza nabierają mocy słowa Daniło Kisa o kraju, który znajduje się w samym sercu Europy. Tutaj toczy się wojna, którą przegrywają nie tylko obywatele Sarajewa, także obywatele świata. 

Potrzebujemy zrozumienia Bośni nie tylko, aby uczynić zadość oczekiwaniom obywateli Sarajewa, potrzebujemy zrozumienia Bośni dla wiedzy o nas samych, mieszkańcach Europy, wielokulturowej, dążącej do zjednoczenia. 

Organizatorami spotkania "Zrozumieć Bośnię" były Fundacja Pogranicze oraz Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" - które wówczas od pięciu lat realizowały programy kulturalne i edukacyjne na obszarach Europy Środkowowschodniej zbliżające do siebie ludzi różnych narodowości i wyznań oraz propagujące postawę poszanowania inności i twórczego współistnienia w różnorodności. 

Spotkanie odbywało się w Sejnach, miasteczku o wielokulturowym dziedzictwie, położonym na pograniczu polsko - litewskim. 

Miejscem spotkań była Biała Synagoga oraz były klasztor kamedulski położony nieopodal Sejn, na półwyspie jeziora Wigry. 

Językami spotkania były: angielski i polski. Pojawili się także tłumacze z języków serbskiego, chorwackiego i bośniackiego. 

Sponsorami projektu były: Fundacja Forda i Fundacja Batorego. 

W spotkaniu "Zrozumieć Bośnię" wzięli udział obecni i byli mieszkańcy Bośni i Hercegowiny, a także osoby zaangażowane w sprawę Bośni w świecie. Byli wśród nich intelektualiści, twórcy kultury, naukowcy, przedstawiciele organizacji społecznych i mediów. 

W ramach spotkania odbyło się seminarium, którego pierwsza część pt. "Budowanie Starego Mostu" powięcona była wielokulturowemu dziedzictwu Bośni i Hercegowiny oraz jego związkom z kulturą europejską. 

Druga część seminarium pt. "Zburzenie Starego Mostu" poświęcona była konsekwencjom wojny w Bośni i ich znaczeniu dla formowania się nowego kształtu Europy. 

Spotkaniu towarzyszyły wieczory autorskie, projekcje filmowe, spektakle teatralne, koncerty i wystawy. 

Obok przygotowanych na samo spotkanie publikacji poświęconych problematyce Bośni planowany był druk książki w języku angielskim, będącej rezultatem seminarium oraz prezentacji artystycznych. 

Uczestnicy spotkania: 

Ajdinović Izabela, Allefendić Mersiha, Andrić-Ruzicic Duska, Arnaut-Karović Kamlah, Arnaut Nalce, Avdić Belma, Babić Dijana, Bajramović Lejla, Bajramović Selma, Bartosz Adam, Bernad Jan, Begagić Nejra, Beganović Jasmina, Beganović Aida, Begović Nedzad, Bilski Ryszard, Bllić Ana, Bosnjak Anita, Boratyński Jakub, Brenjo Maja, Catović Lejla, Cerić Aida, Cirlić Bronisław-Branko, Cirlić Dorota, Cirlić-Straszyńska Danuta, Cocke Esmeralda, Colak Amna, Deljkić Sanela, Dragutinović Vladislav, Drnda Ajla, Dukić Vanesa, Duraković Ferida, Duvnjak Belma, Dzempo Melisa, Dzehverović Jadranka, Ekinović Amela, Gebert Małgorzata, Gebert Konstanty, Goldstein Albert, Goldstein Slavko, Górnicka Aneta, Grudzień Marcin, Hajrović Jasmina, Hadzajlić Azra, Hedzić Sabina, Hodzić Belma, Hodzić Nerma, Hvala Natasa, Imamović Dzemlla, Kajr Dajana, Kamenjas Adisa, Kadlrić Sanda, Kalafadzić Karolina, Karić Lejla, Karahasan Dzevad, Karović Emina, Karović Goran, Karović Milenko, Kasap Mldhat, Kasapović Igor, Kisić Csedomir, Klobodanović Nina, Kordić Ivan, Krvavać Dzenana, Krajlćnik Amra, Kroh Antoni, Kuzmanović Jasmina, Lazicic Sladana, Lechowski Paweł, Lovrenović Ivan, Marjanović Dragana, Mazowiecki Tadeusz, Mehmedbegović Naida, Melezović Aida, Mitzner Piotr, Milcin Vladimir, Murgel Jasna, Nakić Renata, Niemojewski Marcin, Nusret Kurjaković, Ochojska Janina, Osti Josip, Ozmo Danijela, Plevljak Sanda, Pomorska Joanna, Popov Nebojsa, Prodanović Mileta, Pupić Zaneta, Rastauskas Rolandas, Rehnizer Reimond, Salkov Jasmina, Samardzić Lejla, Sarajllja Alma, Sarić Belma, Starczewski Stefan, Secić Inga, Secić Nerma, Segvić Dusko, Susa Dijana, Spasojević Daliborka, Stanić Gordana, Talam Meliha, Topcić Irna, Trifković Biljana, Trumić Marina, Uzelac Ana, Uzunović Majda, Uzunović Melisa, Vasić Stela, Vejvoda Ivan, Vuković Maja, Vujadinović Natasa, Wyka Anna, Zurovac Sandra, Zalica Antonije Nino, Zalica Pjer.

Na temat spotkania ukazały się w prasie informacje i artykuły:

Joanna Hofmann, Zrozumieć Bośnię, "Gazeta Wyborcza" 9.10.1995
W Sejnach o Bośni, "Gazeta Współczesna" 9.10.1995
Zrozumieć Bośnię, "Kurier Poranny" 10.10.1995
Joanna Hofmann, Rozwiane mity, "Gazeta Wyborcza" 16.10.1995
Przestroga dla Europy, "Kurier Poranny" 16.10.1995
Z tygodnia na tydzień, "Krajobrazy" z dnia 22.10.1995
Magdalena Kowalczyk, Wszyscy jesteśmy sąsiadami, "Rzeczpospolita" 28-29.10.1995
Farzana Khan, Śmierć z czarnym sztandarem, "Tygodnik Powszechny" 3.12.1995