Grafika Żydowska

Grafika Żydowska

13 lipca 2004 roku w Białej Synagodze w Sejnach odbył się wernisaż wystawy "Grafika Żydowska". Grafiki z kolekcji Dariusza Matyjasa. Irving Amen, Marc Chagall, Chaim Goldberg, Chaim Gross, Ira Moskowitz, Issachar Ryback, Ben Shlomo, Walter Spitzer, Bertoldo Taubert. Wernisaż uświetnił koncert Kapeli Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego, inaugurujący "Lato Klezmerskie w Pograniczu".

Dariusz Matyjas

Z zawodu jubiler, z zamiłowania koneser sztuki. Marszand, kolekcjoner, właściciel galerii „Fine Prints Art" w Nowym Jorku. Prowadzi działalność wystawienniczą w USA i w Polsce. Właściciel reprezentatywnej kolekcji grafiki światowej. Od 1993 roku mieszka w USA. Pochodzi z Giżycka.

Irving Amen

Urodził się w Nowym Jorku w 1918 roku. Jeden z najwybitniejszych współczesnych grafików amerykańskich. Zaczął rysować w wieku czterech lat. Mając czternaście lat, został stypendystą nowojorskiego Pratt Institute. W czasie studiów inspirował się sztuką Michała Anioła, doskonalił swój warsztat i styl rysownika. W latach 1942-1945 walczył w szeregach armii USA. W 1949 roku wystawiał na indywidualnych wystawach prace głównie drzeworytnicze, w Nowym Jorku i Waszyngtonie. W 1950 roku studiował w Paryżu. W 1953 roku odbył podróż do Włoch, tworząc cykl grafik w technikach drzeworytu i akwaforty, oraz obrazy olejne. W 1960 roku miała miejsce wielka retrospektywna wystawa jego prac w Jerozolimie. Wykładał rzeźbę i grafikę w Pratt Institute i Notre Dame University. Główne dzieła, to m.in. Medal Pokoju upamiętniający wojnę w Wietnamie, projekt dwunastu witraży 12 Tribes of Israel dla synagogi Agudas Achim w Columbus (stan Ohio, USA), a także ilustracje do Gilgamesza (wyd. Limited Editions Club).

Marc Chagall

(1887-1985), francuski malarz, grafik, scenograf, ilustrator, pochodzenia żydowsko-rosyjskiego, zaliczany do kręgu malarzy Ecole de Paris (grupa artystów, głównie cudzoziemców działająca w Paryżu w okresiemiędzywojennym, reprezentujących różne tendencje artystyczne. Stanowi zjawisko raczej socjologiczne aniżeli plastyczne. Głównymi przedstawicielami byli: P. Picasso, M. Chagall, T. Makowski, A. Modigliani, C. Soutine, J. Gris, P. Mondrian, C. Brancusi, A. Archipenko, G. de Chirico, M. Ernst, W. Kandinsky, E. Żak, J. Miró.) W latach 1907-10 studiował w Petersburgu. W 1910-14 w Paryżu, gdzie uległ wpływom kubizmu. Nawiązał przyjaźń z awangardowymi poetami (G. Apollinaire, M. Jacob) i malarzami. W 1914 w Berlinie miał swoja pierwszą samodzielną wystawę i wywarł wpływ na niemieckich ekspresjonistów. Od 1914 roku w Rosji. W czasie rewolucji w 1917 był komiasarzem sztuk pięknych w Witebsku, gdzie założył Akademię Malarską, w 1922 wyjechał z Rosji i osiadłmw Paryżu. W 1941-47 w USA. Od 1948 na stałe we Erancji, początkowo w okolicach Paryża, a potem na Riwierze Francuskiej.

Chaim Goldberg

Urodził się w 1917 roku w rodzinie żydowskiej w Polsce w Kazimierzu nad Wisłą. Duży wpływ na jego sztukę wywarł okres zsyłki na Syberię. Po powrocie do Polski, w latach 1931-1935 uczył się w Liceum Plastycznym w Krakowie. W latach 1935-1938 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest wszechstronnym artystą, uprawiającym zarówno malarstwo (technika olejna, akwarela), jak grafikę i rzeźbę, w podejmowanej tematyce skupiającym się na godności i szlachetności człowieka. Wystawiał m.in. w: Warszawie, Wrocławiu, Nowosybirsku, Moskwie, Nowym Jorku, Waszyngtonie, a także w Niemczech i Wenezueli. Jego realistyczna początkowo sztuka pozostawała pod silnym wpływem Marca Chagalla. Chagallowskie są podejmowane przez artystę motywy - życie codzienne wsi zapamiętane z dzieciństwa, tematy religijne. Jego prace znajdują się w kolekcjach prywatnych i muzeach na całym świecie.

Chaim Gross

Urodził się w Wołowie w Cesarstwie Austrowęgierskim w 1904 roku w rodzinie chasydzkiej - zmarł w 1991 roku w Nowym Jorku. Dzieciństwo spędził w Kołomyi. Był artystą wszechstronnym, uprawiał malarstwo, rzeźbę, grafikę, ilustratorstwo. W wieku 12 lat uciekł ze Śląska, studiował w akademiach sztuki w Wiedniu i Budapeszcie, jednocześnie pracując m.in. jako jubiler. W 1921 roku znalazł się w Nowym Jorku, gdzie studiował w Educational Alliance i Art Students Leauge pod kierunkiem znanego artysty Roberta Laurenta. W swych rzeźbach i grafice głównym tematem uczynił przedstawienie figury ludzkiej. Wystawiał od 1935 roku w Filadelfii i Nowym Jorku, zyskując szerokie uznanie dzięki ekspozycjom w prestiżowych muzeach: The Metropolitan Museum, Museum of Modern Art, WTiitney Museum, Boston Museum. Po II wojnie światowej wykonał wiele projektów rzeźb dekoracyjnych i pomnikowych: m.in. na Poczcie Głównej w Waszyngtonie DC, w szpitalu Hadassah w Jerozolimie, w synagodze Shaaray Tefila w Nowym Jorku. Był przewodniczącym i członkiem wielu ważnych towarzystw i organizacji artystycznych. Wykładał na wydziałach grafiki i rzeźby w Educational Alliance oraz New School for Social Research w Nowym Jorku, gdzie na Manhattanie istnieje dziś Gross Museum poświęcone artyście i jego sztuce.

Sandu Liberman

Urodził się w Jassach w Rumunii w 1923 roku - zmarł w 1977 roku. W latach 1946 - 1953 brał udział w wielu wystawach sztuki w Bukareszcie. W 1952 roku otrzymał złoty medal na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki w Rumunii, został także uznany za narodowego portrecistę. W 1962 roku wyemigrował do Izraela. Jeden z najbardziej znanych przedstawicieli realizmu w malarstwie. Malował dzieci, akty, a zwłaszcza studia twarzy i postaci kobiecych.

Ira Moskowitz

Urodził się w Polsce w 1912 roku - zmarł w 1985 roku w Nowym Jorku. W wieku szesnastu lat wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Był stypendystą Arts Student's League w Nowym Jorku. Kształcił się u wybitnych nauczycieli, jak John Sloan czy Harry Wickey. Pierwsze jego wystawy obrazów olejnych i grafik miały miejsce we wczesnych latach trzydziestych w Nowym Jorku. W latach czterdziestych przebywał na południowym wybrzeżu Stanów. Tu został członkiem The Santa Fe Group of Artists, a jego cykle grafik i obrazów przedstawiających życie Indian Navaho przyniosły mu uznanie. W 1947 roku wrócił do Nowego Jorku. W jego twórczości istotne są nawiązania do religii i kultury, co skomentował Isaak Bashevis Singer, mówiąc: „Ira w swojej sztuce uchwycił obraz Boga i świata". W latach 1967-1969 kilkakrotnie miały miejsce indywidualne wystawy jego dzieł w Muzeum Sztuki Współczesnej w Haifie w Izraelu. Dzisiaj jego obrazy olejne, litografie, akwaforty, drzeworyty i serigrafie znajdują się w wielu znanych kolekcjach w Europie, Stanach Zjednoczonych i Izraelu, min. w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie, w Museum of Modern Art, Metropolitan Mu-seum of Art, Whitney Museum of American Art w Nowym Jorku, Carnegie Institute w Pittsburgu i Bibliothćque Nationale w Paryżu.

Issachar Ryback

Urodził się w Kirowogradzie (dawniej Jelizawietgrad) na Ukrainie - zmarł w Paryżu. W latach 1911-1916 uczęszczał do Akademii Sztuk w Kijowie. W 1921 roku wyjechał do Berlina, gdzie uczestniczył w ważnej dziejowo wystawie Secesyjny Berlin. Mówi się o nim, że przeniósł żydowski modernizm ze sztetla do Berlina. W 1926 roku wyjechał do Paryża. W przeddzień wystawy retrospektywnej w galerii Wildenstein w Paryżu artysta zmarł. Znaczna cześć jego kolekcji została przekazana do zbiorów Ryback Museum of Bat Yam in Israel. Był ważnym uczestnikiem ruchu modernistycznego Żydów rosyjskich obok takich odnowicieli sztuki żydowskiej, jak Lissitsky, Altman, Aronson czy Chagall.

Walter Spitzer

Urodził się w 1927 roku w Polsce. Uprawia malarstwo, grafikę, ilustrację książkową. W czasie wojny był więźniem obozu w Buchenwaldzie, następnie wraz z rodziną uciekł do Francji, gdzie ukrywał się do 1944 roku. W 1945 roku podjął studia w Ecole des Beaux Arts w Paryżu. Jest autorem scenografii do wielu spektakli teatralnych - między innymi na zlecenie leatru Edwarda VII scenografii do Dybuka Szymona Anskiego oraz do Hill of Life Maxa Zveiga. W swej twórczości podejmuje głównie tematy religijne inspirowane Biblią oraz motywy martyrologii Żydów. Jest członkiem prestiżowego Salon d'Automne, laureatem wielu nagród, a jego prace wystawiane są we Francji, Izraelu i w Stanach Zjednoczonych.

Bertoldo Taubert

Urodził się w Leopoli we Włoszech w 1916 roku. Jego ojciec był znanym i cenionym malarzem. Jako piętnastolatek wykonał swoją pierwszą grafikę-akwafortę w pracowni ojca. Po studiach, w 1937 roku z rodziną wyjechał do Paryża. W tym samym roku z sukcesem wystawiał swoje prace na Salonie Jesiennym (Salon d'Automne). Był członkiem francuskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej. Aresztowany przez gestapo w 1944 roku przebywał w więzieniu do wyzwolenia. Po wojnie aktywnie pomagał w rewindykacji dzieł sztuki zagrabionych przez Niemców. Tworzył obrazy olejne i grafiki. Jego prace zdobią m.in. Musće d'Art. Moderne w Paryżu, muzea w Strasburgu i Buenos Aires.