Predrag Matvejević nie żyje, przyjaciel Pogranicza, autor książek wydanych w serii Meridian

Predrag Matvejević nie żyje, przyjaciel Pogranicza, autor książek wydanych w  serii Meridian

Bardzo niewielu jest autorów, którzy, jak Matvejević, pomagają czytelnikom stawić czoło współczesnemu zamętowi. Ze swą kosmopolityczną kulturą i arystokratyzmem ducha pisarz ten - uprawiając dialektykę zbliżania się lub oddalania w stosunku do życia, rzeczywistości i historii - broni subiektywizmu, ale nie wyrzeka się przy tym uniwersalności, przeciwstawia się totalitaryzmowi, a nie traci z oczu globalnej perspektywy.(Claudio Magris)

Krzysztof Czyżewski wspomina:

Predrag Matvejević nie żyje, a właściwiej jego Mare Nostrum jest już Morzem Wieczności. Doszedł do kresu w Zagrzebiu, ale prowadziła go tam długa droga – z Mostaru, przez Sarajewo, Paryż, Rzym… Napisał nie jedną znakomitą książkę, w Meridianie zdążyliśmy wydać dwie z nich, we wspaniałym przekładzie Danuty Cirlić-Straszyńskiej. W potamologii królował „Dunaj” Magrisa, ale w talassologii już tylko „Brewiarz śródziemnomorski”.
Łączyły mnie z nim niechęć do świata, w którym arenę słychać dalej niż areopag oraz miłość do Starego Mostu w Mostarze, do mikroświata dawnej apteki i do ludzi pogranicza. Można postawić znak równości między człowiekiem pogranicza a jego Śródziemnomorzem, które tak opisywał:
„Nie przystają do niego kryteria węższe od śródziemnomorskich. Zdradzamy je, patrząc na nie ze stanowiska eurocentryzmu jak na twór wyłącznie łaciński, rzymski czy romański, opisując je z punktu widzenia panhelleńskiego, wszecharabskiego czy syjonistycznego, myśląc o nim z pozycji jakiegokolwiek partykularyzmu, etnicznego, religijnego czy partyjnego. Obraz Śródziemnomorza zniekształcali fanatyczni trybuni i stronniczy egzegeci, uczeni bez przekonań i kaznodzieje bez wiary, oficjalni kronikarze i okazjonalni poeci. Państwa i kościoły, władcy i prałaci, ustawodawcy świeccy i duchowni dzielili przestrzeń i ludzi we wszelkie możliwe sposoby. Wewnętrzne związki opierały się podziałom. Śródziemnomorze to coś więcej niż tylko przynależność”.
Tak, Predrag Matvejević to coś więcej niż tylko przynależność

Predrag Matvejević, Brewiarz śródziemnomorski

Predrag Matvejević, Brewiarz śródziemnomorski. Fragment.

Zupa z kamienia, Edwin Bendyk, "Polityka" nr 17/2003

Predrag Matvejević, Inna Wenecja

Materie weneckie, Zbigniew Mikołejko, "Nowe Książki" 11/2005