Ceramika ludowa jest jedną z form wyrazu artystycznego, która w XXI w. przeżywa swoje odrodzenie. Wielu artystów, i to nie tylko ludowych, sięga do starych i sprawdzonych metod wytwarzania różnego rodzaju przedmiotów z gliny. Z jednej strony jest to typowy powrót do garncarstwa, a z drugiej alternatywa dla sztuki współczesnej, która wśród ludzi różnych profesji (etnografów, archeologów, miłośników twórczości ludowej) staje się elementem eksperymentu i poszukiwania nowych form wyrazu, a także źródłem dochodu. Zakres ludowej twórczości ceramicznej jest bardzo rozległy – obok typowych form naczyniowych przeznaczonych do codziennego użytku obejmuje wyroby związane z architekturą, plastyką fi guralną, galanterią ceramiczną, ozdobami, biżuterią itp.
Ceramika, która powstaje na pograniczu polsko-litewskim, szczególnie w rejonie Czarnej Wsi Kościelnej (obecnie woj. podlaskie) i w Merkine (Litwa – region Varena czy Park Narodowy Dzukija) oraz w powiatach sejneńskim i suwalskim (sporadycznie) charakteryzuje się przede wszystkim kolorem czerepu – charakterystycznym dla danego regionu oraz rodzaju wykonanego wyrobu. Warto przybliżyć wybrane elementy kultury mniejszości litewskiej na ziemiach polskich – szczególnie ceramikę jako jedno z najważniejszych i najstarszych rzemiosł oraz jako sztukę, w której dana społeczność może wyrazić i zaprezentować siebie. [fragment artykułu]
Streszczenie artykułu:
Artykuł przedstawia krótką historię rozwoju garncarstwa na terenach przygranicznych Polski i Litwy, tajniki produkcji siwaków w Polsce – z uwzględnieniem jednego z największych ośrodków (Czarnej Wsi Kościelnej) – oraz czarnej ceramiki na Litwie, wyrabianej w Parku Narodowym Dzukija, w okolicach Merkine, nad rzeką Niemen. Szczególny nacisk położony został na metody pracy, narzędzia, sposoby zdobienia, techniki wypalania oraz sposoby produkcji ceramiki. Dokonano także omówienia wybranych twórców siwaków z Polski oraz czarnej ceramiki na Litwie. Poza tym poruszony został także problem tożsamości narodowej i przynależności etniczno-kulturowej omawianych regionów oraz kontynuacji tradycji wypalania ceramiki wśród młodego pokolenia.
mgr inż. Jarosław Wowak
Absolwent Wydziału Filologiczno- Historycznego Uniwersytetu w Gdańsku. Nauczyciel w szkołach ponadgimnazjalnych. Zajmuje się badaniem kultury i tradycji mniejszości narodowych na pograniczu polsko-litewskim, ze szczególnym uwzględnieniem działalności twórców ludowych związanych z ceramiką.
Cały artykuł do przeczytania w wydaniu papierowym dwumiesięcznika "Szkło i ceramika" nr 6/2014
Strona pisma "Szkło i ceramika"