Bez sentymentów, Edwin Bendyk, "Polityka" nr 30, 29 lipca 2006

Bez sentymentów, Edwin Bendyk, "Polityka" nr 30, 29 lipca 2006

Kto lubi filmy Emira Kušturicy, na pewno też z przyjemnością przeczyta "Krystaliczną sieć" Mirko Kovača, jednego z najwybitniejszych serbskich pisarzy. Znaczną część życia mieszkał w Belgradzie, wyjechał jednak z Serbii, gdy władzę objął Slobodan Miloszević. "Krystaliczną sieć" wydał w Sarajewie, na "znak solidarności z wszystkimi ofiarami wojen w Sarajewie i innych miejscach świata". Głównymi bohaterami książki są Belgrad lat 50. i 60. oraz młody, niespełniony pisarz żyjący z handlu starociami.

Jak w filmach wspomnianego Kušturicy, na kartach powieści splatają się nieustannie w namietnym uścisku miłość i śmierć. Miłości rozkwitają i więdną, życie toczy się z fizycznie intensywną, erotyczną zmysłowością w sieci utkanje z marzeń i wspomnień, artystycznych projekcji i mistycznych uniesień. Belgrad Kovača mógłby być Paryżem, gdyby nie widmo "wyższej rzeczywistości". 

Tłem, które fatalnie dominuje nad losem bohaterów, jest bowiem historia. Kovač bez najmniejszego sentymenu, ale i bez złości, pokazuje, jak bardzo destrukcyjny był komunizm nawet w swej najłagodniejszej, jugosłowiańskiej wersji. Niezależnie bowiem od wariantu, sama natura tego systemu wykoślawia dusze. Zamienia ludzi w ślepe narzędzia lub bezwolne ofiary. 

Edwin Bendyk, "Polityka" nr 30, 29 lipca 2006

Mirko Kovač Krystaliczna sieć, Sejny 2006, Fundacja Pogranicze.