Filmy z Sarajewa

Sarajewo słynęło z intensywności życia kulturalnego. Wybuch wojny i trwające od 1992 roku oblężenie miasta nie zdołały tego unicestwić. Wręcz przeciwnie. 

Zainteresowanie kulturą narastało od początku wojny. Nie było prądu, a więc i telewizji, która kształtuje gusty. Artyści tworzą więcej niż kiedykolwiek. To pomaga żyć. Ludzie tyle czytają, że czasem wydaje się, że prosty żołnierz w Sarajewie wie teraz więcej niż zachodni profesor. Chociaż czasem trzeba palić książki, żeby się ogrzać.
 

Słowa te należą do Srdjana Vuleticia, członka grupy SAGA, która wielce się przyczyniła do rozwoju życia artystycznego w Sarajewie. 


1. Osiem lat później (11 min.) reż. Ademir Kenović, prod. SAGA 
Zdjęcia z Olimpiady Zimowej w Sarajewie w 1984 roku zestawione ze zdjęciami Sarajewa 1992 roku. Ceremonia zakończenia olimpiady kontrastuje z kompletnie zniszczonym stadionem i wioską olimpijską. 

2. Podróżujące dzieci (10 min.) reż. Antonije Nino Žalica, prod. SAGA 
Krótki dokument nakręcony na złomowisku pełnym wraków samochodów zniszczonych w czasie wojny. Dzieci z Ciglane, mieszkaniowej dzielnicy Sarajewa, bawią się w tych samochodach, udając, że podróżują do innych krajów. 

3. Paliłem nogi (10 min.) reż. Srdan Vuletić, prod. SAGA 
Film jest opowieścią studenta szkoły filmowej, który pracował w szpitalu. Jednym z jego obowiązków było transportowanie amputowanych kończyn do pieca krematoryjnego. Historia reżysera pomaga zrozumieć zamęt, który zapanował w świadomości mieszkańców Sarajewa. 

4. Wakacje Ameli (21 min.) reż. Zlatko Lavanić, prod. SAGA 
Amela i jej ojciec mieszkają w okolicy narażonej na nieustanny ostrzał. Ojciec jest chory, matka opuściła rodzinę, zabierając ze sobą syna. Dziesięcioletnia Amela musi sama zajmować się domem. Na terenach niebezpiecznych walk zbiera drewno na opał. Zaczęły się wakacje, ale Amela nie ma czasu bawić się z koleżankami. 

5. List (8 min.) reż. Zdravko Grebo, prod. SAGA 
Film przedstawia rozważania Zdravko Grebo, profesora Uniwersytetu Sarajewskiego. Zdjęcia z demonstracji studenckich w 1968 roku, w których bohater filmu osobiście uczestniczył, zestawione są ze zdjęciami Sarajewa w 1993 roku. Okrutne wojenne zdjęcia uwidaczniają naiwność pokojowych demonstracji. 

6. War Art (10 min.) reż. Nedzad Begović, prod. SAGA 
Wystawa Nedzada Begovicia zatytułowana "War Art" została stworzona z kolekcji różnych przedmiotów, które straciły swoje pierwotne przeznaczenie wskutek działań wojennych. 

7. Woda i krew – Sarajewo 1993 (10 min.) reż. Ibrahim Helja/Ferid Pasović, prod. SAGA 
Jednym z kilku miejsc, w którym mieszkańcy pozbawionego wody Sarajewa mogli ją dostać, był sarajewski browar. W styczniu 1993 roku przychodziło tam około 15 tys. osób dziennie. Film pokazuje tragiczne skutki trafienia w to miejsce pocisku. 

8. Narysuj mnie (15 min.) reż. Francois Lunel, prod. SAGA 
Film przedstawia ranne podczas wojny dzieci przebywające w sarajewskim szpitalu. 

9. Anioły w Sarajewie (7 min.) reż. Antonije Nino Žalica, prod. SAGA 
Film został zainspirowany artystycznym projektem Louisa Jammesa "Angels on the Walls" zrealizowanym w Sarajewie we wrześniu 1993 roku oraz muzyką SCH, kultowego zespołu rockowego z Sarajewa. Wykorzystując jedynie obraz i muzykę, film próbuje oddać "duchową rzeczywistość" zrujnowanego Sarajewa. 

10. Włóczędzy i psy (25 min.) reż. Zlatko Lavanić, prod. SAGA 
Zniszczony hotel w centrum miasta jest schronieniem dla wielu bezdomnych mieszkańców Sarajewa. Codziennie rano opuszczają hotel i włóczą się po mieście. Tak samo jak psy, które zostały porzucone przez właścicieli i pozostawione na łasce losu na spustoszonych ulicach Sarajewa. 

11. Godot, Sarajewo (25 min.) reż. Pjer Žalica, prod. SAGA 
W lecie 1993 roku do oblężonego i zniszczonego Sarajewa przyjechała Susan Sontag. Podczas swojego pobytu razem z grupą sarajewskich aktorów wystawiła sztukę Becketta Czekając na Godota. Film dokumentuje jej pracę od pierwszego dnia aż do premiery. Rejestruje również codzienne życie osób zaangażowanych w realizację przedstawienia. Nie jest to film o sztuce, jest to raczej panoramiczne spojrzenie na życie w Sarajewie podczas wojny. 

12. Spowiedź potwora (30 min.) reż. Ademir Kenović/Ismet Arnautalić, prod. SAGA 
Film nakręcono pod koniec 1992 roku w wojskowym więzieniu w Sarajewie, w którym grupa dziennikarzy rozmawia z Borislavem Herakiem, oskarżonym o zbrodnię ludobójstwa. Jego opowieść, pełna zawiłych szczegółów, prawie niepojęta dla zwykłych ludzi, dokumentuje to, co jest określane specjalnie utworzonym zwrotem "czyszczenie etniczne". Gdzie i jak nauczył się zabijać? Kogo zabijał? Kim były dzieci, które mordował? Jak gwałcił? Ile zgwałconych kobiet zamordował? Na te wszystkie pytania Borislav Herak odpowiada z przerażającą dokładnością. 

13. 13 dni ulicy pod ostrzałem prod. SAGA, Point du Jour, BBC 
Pamiętnik codziennego życia w oblężonym Sarajewie. 

14. Wiadomość dla moich przyjaciół (7 min.) reż. Zlatko Lavanić, prod. SAGA 
Ten krótki film jest swego rodzaju "osobistą wiadomością" od reżysera dla jego przyjaciół, którzy opuścili Sarajewo. 

15. Dziennik filmowca (36 min.) reż. Mirza Idrizović, prod. SAGA 
Krótkie impresje filmowe na temat prostych czynności wykonywanych w ostrzeliwanym mieście: oklejanie folią ramy okiennej, wyprawa po wodę, itd. 

16. Sarajewo 1992 (20 min.) reż. Mirza Idrizović W filmie wykorzystano materiały pochodzące z dokumentalnego filmu Mirzy Idrizovicia Sarajewo 1982 oraz nowe zdjęcia kręcone podczas niszczenia miasta w 1992 roku. Tematem filmu jest specyficzny klimat Sarajewa, będący rezultatem mieszania się kultur i religii. Ta specyfika jest silniejsza od różnych zakrętów historii, włączając w to także wściekły ostrzał czetnickiej artylerii z otaczających miasto wzgórz. 

Organizatorzy dziękują Kinu Studyjnemu "Stolica" za pomoc w przygotowaniu programu.

Sarajewska Grupa Autorów SAGA to niezależna firma produkcyjna istniejąca od 1989 roku. Skupiła się wokół niej spora grupa twórców, którzy pomimo wybuchu wojny pozostali w Sarajewie i realizowali filmy dokumentalne. Filmy SAGI oglądane były przez Sarajewian w trzech kinach, które nie uległy zniszczeniu (przed wojną było ich 12), a także przez widzów na całym świecie. W 1994 roku SAGA otrzymała Nagrodę Feliksa za całokształt pracy artystycznej.