Poszukiwanie rajów utraconych , Marek Koprowski „Angora” 35/2007

Poszukiwanie rajów utraconych , Marek Koprowski „Angora” 35/2007

Autor wspomnień, Samuel Bak, urodził się w Wilnie w 1933 roku, w inteligentnej rodzinie żydowskiej. Wybitnie utalentowany plastycznie, już jako dziewięcioletni chłopiec miał swoją pierwszą wystawę rysunków w wileńskim getcie. Dziś jest znanym i uznanym artystą, mieszka w Bostonie, gdzie pisze i maluje, ale w tej ksiazce wraca do Wilna, miejsca swego urodzenia i miejsca wiecznego spoczynku jego rodziny. Zastrzelonego w przeddzień wkroczenia Armii Czerwonej ojca, dziadków, wujów, przyjaciół i znajomych. Dlatego w tych wspomnieniach nie ma malarskich metafor, pisane są surowym, prawdziwym językiem, gdyż przeszłośc ciągle i niezmiennie boli.

A wszystko zaczęło się w litewskiej Jerozolimie, czyli Wilnie, gdzie społeczność żydowska stanowiła jedną trzecią ogółu mieszkańców. Dlatego powstało getto, którego większość nie przeżyła, rozstrzeliwana w podwileńskich Ponarach. Samuelowi i jego matce udało się przeżyć holocaust, choć wielokrotnie ocierali się o śmierć, a także działania sowieckich wyzwolicieli, co – wbrew pozorom – wcale nie było łatwe. Zdecydowali się na ucieczkę i po wielu emocjonujących przygodach, via Łódź, Berlin, Landsberg trafili do Hajfy, do nowo powstałego państwa Izrael. Ciekawa jest historia Pinkas, notatnika, w którym mały Samek narysował ponad 200 szkiców wileńskich z czasów wojny, a który towarzyszył mu przez lata wojennej tułaczki. Dziś jest ozdobą muzealnych kolekcji.

Marek Koprowski „Angora” 35/2007

Samuel Bak Słowami malowane. Wspomnienie Wilna. Sejny 2006, Fundacja Pogranicze.