"Przegląd Polityczny" 77/2006

"Przegląd Polityczny" 77/2006

Książka "Żydzi i Niemcy. Eseje, listy, rozmowa" Gershoma Scholema ukazała się staraniem Wydawnictwa Pogranicze Krzysztofa Czyżewskiego. Autorem opracowania i tłumaczenia (wspólnie z Marzeną Zawadowską) jest Adam Lipszyc, współpracownik naszego czasopisma. W "Przedmowie" do książki błyskotliwie przedstawia życie i dzieło Scholema (dotąd był on znany polskiemu czytelnikowi głównie jako autor "Mistycyzmu żydowskiego i jego głównych kierunków", "Kabały i jej symboliki" oraz "Judaizmu"):

"Celem niniejszej książki jest pokazanie Scholema od innej, bardziej współczesnej strony: jako świadka XX-wiecznej historii niemieckich Żydów, jako komentatora dokonań najważniejszych myślicieli żydowsko-niemieckiego świata początków XX wieku, a wreszcie - być może - jako niezależnego myśliciela. Scholem był bowiem bystrym obserwatorem i komentatorem otaczającej go społecznej i - by tak rzec - intelektualnej rzeczywistości, jego prace poświęcone tematyce współczesnej okazują sie więc znakomitym przewodnikiem po skomplikowanym i pasjonującym świecie niemieckich Żydów. Eseje te przebiegają najróżniejsze rejestry - od wspomnień i rozważań społecznych-historycznych po refleksje natury filozoficznej i teologicznej - tworzą jednak spoistą całość, za którą stoi otwary, subtelny i przenikliwy umysł." 

Tom otwiera obszerny wywiad. Rozmowa ta - zauważa Lipszyc - odsłania przede wszystkim anatomię niezwykłego pokolenia niemieckich Żydów, z którego wywodził się autor i część bohaterów tej książki. 

"To pokolenie poszukujących - synów i córek zasymilowanych, burżuazynych rodzin, którzy spostrzegli, że ich dziadkowie i rodzice porzucili swoją tradycję, wbrew oczekiwaniom jednak nie stali się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa niemieckiego. Gorzkie rozważania poświęcone relacjom niemiecko-żydowskim tłumaczą ponurą dynamiką emancypacji, asymilacji i nieodwzajemnionej miłości Żydów do Niemców, która doprowadziła do tego stanu rzeczy. Punktem wyjścia Scholema i jego rówieśników jest zatem osobliwa kulturowa próżnia, dziwaczny stan zawieszenia. Zerwanie z intelektualnie i duchowo jałowym światem asymilacji, przesyconym mrzonkami o pełnej integracji z niemieckim otoczeniem, prowadziło ich w bardzo różne strony. Dla jednych oznaczało wybór syjonizmu, dla innych komunizmu, dla niektórych wiązało się z jakimś mniej lub bardziej idiosynkratycznym powrotem do żydowskiej religii, dla innych - z jej ostatecznym porzuceniem. Było to zbuntowane, poszukujące i niezwykle płodne pokolenie." 

Wielkie słowa uznania dla autora wyboru i wydawcy. 

"Przegląd Polityczny" 77/2006

Scholem Gershom, Żydzi i Niemcy. Eseje. Listy. Rozmowa. Sejny 2006, Pogranicze.