"Oratorium" jest długie, nie będę cytował dalej - wystarczy tego, co powyżej, żeby pokazać tym, którzy zechcą przeczytać książkę Patrika Ourednika o Europie XX wieku, że choć pisana prozą, ma ona poetycki rodowód. Podobne jest w niej zagęszczenie wydarzeń i fenomenów, podobna bezpośredniość zestawień. Podobna precyzja - tak dalece nieomowna, że ironiczna w istocie, choć gdyby ktoś chciał jej udowodnić ironię stylu, łatwo natknąłby się na kontrę, że to nie styl jest tu ironiczny, lecz sama historia, która zagęściła fakty minionego stulecia w opowieść śmiertelnie poważną, choć zarazem szyderczą.
Nie jest to opowieść linearna. Żeby wyobrazić sobie jej układ, należałoby pomyśleć, że z pieca spadła i o ziemię huknęła europejska historia, a ktoś poukładał jej skorupy w przypadkowy szereg. Już pierwszy kawałek tej układanki odsłania bieguny (śmierć i statystykę), w których zamykają się XX-wieczne absurdy: "Amerykanie, którzy w roku 1944 polegli w Normandii, byli rosłymi chłopami, mierzącymi przeciętnie 173 cm, i gdyby ich ułożyć jednego za drugim, stopami do potylicy, to razem mierzyliby 38 kilometrów". Tak zaczyna Ou edn~k swoją historię starego kontynentu, w podobnej tonacji ją prowadzi i kończy. Jest w niej apokaliptyczna drastyczność wojennych obrazów Curzia Malapartego ze "Skóry" i "Kaputt", jest również właściwa literaturze czeskiej prostota, udomowienie horroru nadawaniem mu bezpośrednich imion.
"»Europeana« Patrika Ourednika - pisze Zbigniew Machej w tekście, który znalazł się na okładce książki - to nie jest pean na cześć Europy. Wręcz przeciwnie. To krótki przewodnik po dziejach europejskiej nikczemności, arogancji, głupoty i szaleństwa XX wieku". Po faktach, pomysłach na ich interpretację, receptach na szczęście ludzkości. Ourednik - czeski pisarz wielu specjalności (prozaik, poeta, eseista, tłumacz, autor żargonowych słowników, trener szachowy, redaktor pisma "L'autre Europe", wykładowca) mieszkający od dawna we Francji - ma złe zdanie o Europie, bo jest odporny na jej myślowe cacka. Widzi ją w samej istocie długotrwałej, być może śmiertelnej choroby.
Jarosław Mikołajewski, "Gazeta Wyborcza", 25.10.2005
Patrik Ouředník, “Europeana. Zwięzła historia XX wieku”. Przełożył Jan Stachowski. Sejny 2005, Fundacja Pogranicze