Partnerzy
Projekt będzie realizowany przez Fundację Pogranicze (Sejny, Polska), Stowarzyszenie Artystów “Pralnia” (Birmingham, Wielka Brytania) i Fundację Nowa Kultura (Bela Reczka, Bułgaria). Najstarsza stażem instytucjonalnym jest Fundacja Pogranicze, która od 1990 roku prowadzi działania interkulturowe w Europie Środkowowschodniej głównie, ale także Europie Zachodniej, na Kaukazie, w Azji Środkowej i Ameryce Północnej. Liderzy “Pralni” zdobyli swoje bogate doświadczenie przy tworzeniu The Public, który jest dzisiaj najważniejszym ośrodkiem publicznym w Birmingham, a także współpracując z Fundacją Pogranicze w projekcie “Tryptyk bośniacki” czy projekcie sieci ośrodków inspirujących nowe metody nauczania w ramach europejskiego programu “Leonardo”. Z kolei liderzy Fundacji Nowa Kultura byli jednym z najważniejszych ogniw realizowanego z sukcesem w latach 2001-2005 europejskiego programu “Żywe dziedzictwo – kultura na rzecz rozwoju społeczności lokalnych w Europie Południowowschodniej” [Living Heritage – Community Development Through Cultural Resources in South East Europe].
Partnerzy projektu prowadzą swoją działalność w regionach pogranicza, w społecznościach wielokulturowych, gdzie palącym problemem są kwestie pamięci, zdewastowanego dziedzictwa kulturowego i środowiska naturalnego, konfliktów społecznych i narodowościowych, imigrantów i budowania nowej wspólnoty. Każdy z partnerów tworzy w swoim miejscu ośrodek zajmujący się na co dzień pracą artystyczną i edukacyjną z udziałem lokalnej społeczności, spełniający jednocześnie rolę agory – miejsca spotkań, dialogu i współpracy różnych grup społecznych. W Sejnach istotny jest dialog sąsiadujących od stuleci i często będących ze sobą w konflikcie narodów (Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie...) i religii (katolicy, greko-katolicy, prawosławni, protestanci, staroobrzędowcy), dialog z zapomnianą przeszłością (Żydzi), nawiązanie zerwanego dialogu młodych ze starszym pokoleniem. W Birmingham, które jest jednym z tych szczególnych miejsc w Europie, gdzie tzw. mniejszości etniczne stają się większością, najistotniejszy jest dialog z coraz liczniejszą rzeszą muzułmanów, dialog z imigrantami z Azji, Afryki, byłej Jugosławii i innych krajów dawnego obozu komunistycznego, o których już wiadomo, że nie są przejazdem tylko, lecz trwałą i ważną częścią społeczeństwa. W Belej Reczce dialog potrzebny jest do spotkania tradycji i bogatej kultury ludowej ze współczesnością i młodym pokoleniem, do zintegrowania społeczności cygańskiej, do rozwinięcia świadomości ekologicznej.
Projekt “Gry szklanych paciorków” jest dla wszystkich partnerów początkiem zupełnie nowego etapu ich pracy, która w każdym z tych miejsc nie zakończy się wraz z końcem działań opisanych w projekcie. Projekt stwarza partnerom szansę pogłębienia własnych doświadczeń i podzielenia się swym rzemiosłem z innymi poprzez otwarcie własnego laboratorium dla współpracy międzynarodowej z innymi “budowniczymi mostów”. Ci inni to nie tylko partnerzy w projekcie, to także współpracujące przy “Grze szklanych paciorków” ośrodki w Hanji w Grecji i w Baku w Azerbejdżanie, a także uczestnicy laboratoriów wyjazdowych, które zostaną zorganizowane w tych ośrodkach dla praktyków dialogu interkulturowego z Bałkanów i Kaukazu. Wszyscy oni w szerszym sensie są partnerami projektu, którzy w przyszłości tworzyć będą własne laboratoria działające na rzecz kultury dialogu europejskiej prowincji pedagogicznej.
Fundacja Nowa Kultura, Sofia, Bułgaria: http://www.novakultura.org/
The Laundry, Birmingham, Wielka Britania: http://www.laundryline.co.uk/
Etz Hayyim Synagogue, Hania, Crete: http://www.etz-hayyim-hania.org/
Center for National and International Studies, Baku, Azerbeidzan
Projekt “Gra szklanych paciorków” zmierza do kształtowania w XXI wieku europejskiej prowincji pedagogicznej, której życie codzienne oparte jest na kulturze dialogu. Kulturę tą tworzą i upowszechniają praktycy dialogu międzykulturowego. Aby ich kompetencja w tej dziedzinie mogła się ciągle doskonalić powstają tworzone przez nich ośrodki, działające w konkretnych społecznościach lokalnych w perspektywie długiego trwania. Stają się one swojego rodzaju laboratorium, w którym – w oparciu o różne pracownie artystyczne – wypracowuje się narzędzia, metody, innowacyjne formy i nowatorskie idee działań interkulturowych. Praca “budowniczych mostów” musi opierać się na rzemiośle, które ma swoje tradycje w różnych kulturach, którego tajniki trzeba żmudnie poznawać i przysposabiać do współczesnych uwarunkowań, a jednocześnie tworzyć warunki by również inni mogli się tego uczyć. Laboratoria, których praca skoncentrowana jest w konkretnym miejscu i społeczności, tworzą jednocześnie wspólną prowincję pedagogiczną, pozostając między sobą w ciągłej twórczej wymianie i inspirując kolejne ośrodki do podobnej działalności.
Projekt “Gra szklanych paciorków” realizowany będzie w okresie jesień 2007 – jesień 2009. Jego celem jest wypracowanie nowych form pracy interkulturowej, rozumianej jako rzemiosło “budowniczych mostów”, stworzenie laboratoriów dla rozwoju i praktykowania tego rzemiosła, a także sieci ich współpracy i promieniowania tworzącej zalążek europejskiej prowincji pedagogicznej. W zamierzeniu realizatorów projektu inicjuje on pewną długofalową działalność, która powinna być kontynuowana przez pogłębianie warsztatu i poszerzanie kręgu oddziaływania (zapowiedzią tego jest zaplanowana w projekcie praca na Bałkanach i Kaukazie). Projekt powinien także dostarczyć konkretnych narzędzi, z których w przyszłości będą mogli korzystać “budowniczowie mostów” (w końcowym etapie pracy w poszczególnych laboratoriach powstać mają książka, płyta i film pomyślane jako przewodniki, pomoce i zapisy dobrych praktyk).
LABORATORIA PRAKTYK MIĘDZYKULTUROWYCH
Istotny element projektu “Gra szklanych paciorków” stanowią laboratoria praktyk interkulturowych, usytuowane w wielokulturowych społecznościach, do których ich codzienna praca jest adresowana. Są to miejsca pracy twórczej, dysponujące różnymi warsztatami artystycznymi i zespołem fachowców, którzy w oparciu o nie rozwijają i uczą rzemiosła budowania mostów. Jednocześnie są to miejsca publiczne, aktywne w życiu społeczności lokalnej, w których mają miejsce zdarzenia artystyczne, debaty i spotkania tych, którzy inaczej by się nie spotkali. Może to być jedno stałe miejsce, które jako centrum/ośrodek sytuuje się w społeczeństwie i pracuje przez lata na tradycję z tym konkretnym miejscem związaną. Może to być także sieć kilku miejsc, w których - poprzez “grę szklanych paciorków” - wytwarzana jest “przestrzeń dialogu”, i które obejmują w ten sposób nowe środowiska spełniające ważną rolę na mapie działań projektu.
Projekt wzmacnia działalność laboratoriów, wymaga od nich tworzenia nowatorskich programów, współpracy międzynarodowej, dzielenia się swoim doświadczeniem z innymi, otwartości niezbędnej w tworzeniu podstaw wspólnej kultury dialogu. Wymogi te pomoże spełnić specjalne przedsięwzięcie zwane “otwartym laboratorium”, które w ramach projektu zostanie zrealizowane przez każdego partnera u siebie na miejscu.
Otwarte laboratorium
Każdy z partnerów zorganizuje w miejscu, w którym prowadzi działalność, jedno “otwarte laboratorium”. Wydarzenie to, trwające przez kilka dni, jest prezentacją działalności laboratorium na zewnątrz, przedstawia jego warsztat i metody pracy, zaprasza do dyskusji nad filozofią i ideami, które mu przyświecają. Towarzyszą temu pokazy pracy w formie wystaw, koncertów, spektakli, projekcji filmowych czy wieczorów autorskich. Uczestnikami i odbiorcami “otwarcia” są przede wszystkim mieszkańcy, do których na co dzień praca laboratorium jest adresowana. Ponadto jednak na wydarzenie to zapraszani są inni partnerzy projektu, którzy mogą brać udział w pokazach i dyskusjach, a także “budowniczowie mostów' z innych ośrodków, dla których jest to cenny czas wymiany doświadczeń, nauki i nawiązywania współpracy.
Każde “otwarte laboratorium” - w Sejnach, Birmingham i Belej Reczce – będzie miało swój odrębny kierunek, specjalnie wybrany motyw, wokół którego koncentrować się będą wszystkie działania. Pozwoli to lepiej przygotować każde wydarzenie i głębiej eksplorować wybrane elementy warsztatu. Kierunek ten związany będzie z “tematem przewodnim”, wybranym przez każdego z partnerów jako dziedzinę własnej specjalizacji w ramach projektu.
“Otwarte laboratorium”spełnia w projekcie rolę zawiązującą i scalającą sieć partnerskiej współpracy, rolę wyjścia z własną ideą i pracą ku innym (mieszkańcom regionu, mediom, opinii publicznej, praktykom działań interkulturowych w innych krajach) oraz rolę święta spotkania, podczas którego realizuje się sztukę tworzenia spoiw, a tym samym praktycznie toczy “grę szklanych paciorków”.
Laboratorium wyjazdowe
W drugim roku projektu planowane są “laboratoria wyjazdowe”. Zorganizowane zostaną w innych miejscach niż przebiega codzienna praca partnerów. Ich celem jest dotarcie do regionów, gdzie nie ma jeszcze instytucjonalnych partnerów dla “gry szklanych paciorków”, istnieje natomiast ogromna potrzeba i zainteresowanie dziedziną praktyk interkulturowych i silna wola partnerów projektu by te regiony znalazły swoje miejsce na mapie europejskiej prowincji pedagogicznej.
“Laboratorium wyjazdowe” to kilkudniowy intensywny warsztat dla przyszłych praktyków dialogu interkulturowego. Poza przekazem doświadczeń z innych miejsc i wiedzy o tym, co uniwersalne w rzemiośle “budowniczych mostów”, warsztat koncentrować się będzie na przysposobieniu sposobu i narzędzi pracy do uwarunkowań i specyfiki tego regionu, z którego wywodzą się jego uczestnicy. Dlatego tak ważne jest, by był “wyjazdowy” do miejsca jego uczestników, zapraszał do współpracy miejscowych ekspertów, tworzył w danym regionie sprzyjający klimat (w środowiskach artystycznych, wśród liderów wspólnot narodowych i religijnych, w mediach, wśród władz) dla utworzenia tam w przyszłości nowych ogniw “gry szklanych paciorków”.
Dla “laboratoriów wyjazdowych' wybrane zostały dwa regiony: Bałkany i Kaukaz. Działają tam organizacje, które są współpracownikami partnerów projektu i w przyszłości chcą rozwijać swoją działalność na polu dialogu interkulturowego – Fundacja Synagogi Etz Hayyim w Hani na Krecie oraz Ośrodek Studiów Narodowych i Międzynarodowych w Baku. Organizacje te będą gospodarzami i współorganizatorami warsztatów. Ich uczestnicy w większości wywodzić się będą z jednego z tych dwóch regionów.
Tematy przewodnie: SŁOWO – DŹWIĘK - OBRAZ
Każdy z partnerów skupi się w pracy nad innym rzemiosła budowniczych mostów, czyniąc z niego temat przewodni swych działań w ramach projektu i “otwartego laboratorium”.
W Sejnach tym elementem będzie słowo – praca nad językiem, który łączy i nazywa to, co wspólne; nad słownikiem, który przywołuje często zapomniane lub zafałszowane słowa, bez których nie da się zbudować przestrzeni dialogu; nad ekspresją i wizualizacją języka, który jest instrumentem pojednania, rozmowy czy spotkania.
W Biełej Reczce tym elementem będzie dźwięk – poszukiwanie harmonii różnych dźwięków wydobywanych i odzyskiwanych z pamięci, natury, historii, odrębnych kultur; stworzenie tradycyjną metodą dzwonu, którego od lat nie ma już w tej miejscowości, a poprzez przywrócenie tego dźwięku symboliczne zawiązanie ponownych więzi z przyrodą, pamięcią, sąsiadami; wspólna praca nad pieśniami z dziećmi bułgarskimi i cygańskimi.
W Birmingham tym elementem będzie obraz – praca z rysunkiem, aparatem fotograficznym, kamerą, komputerem, stałem montażowym, która poprzez prezentacje multi medialne, wystawy czy realizację filmu poszukuje spotkania z innym i animuje przestrzeń dialogu tam, gdzie go wcześniej nie było.
Animatorzy
Brendan Jackson, Birmingham, artysta i menadzer programów community arts, pracuje lokalnie jak również na skałe międzynarodową, poszerzając granice tego czym jest sztuka, kto ją tworzy i gdzie ja znajdujemy. Jest członkiem stowarzyszenia artystów “Pralnia” (ulinkowac http://www.laundryline.co.uk ) http://www.brendanjackson.co.uk/
Pamela Wells, Birmingham, artystka z Kalifornii obecnie mieszka w West Midlands, Wielka Brytania. Używając szerokie spectrum materiałów – wszystko zaczynając od farb po glinę i plastyk – ona inicjuje projekty którymi kieruje, jak również współpracuje z galeriami i organizacjami. Jest członkiem stowarzyszenia artystów “Pralnia” (ulinkowac http://www.laundryline.co.uk ) http://www.pamelawells.co.uk/
Beverley Harvey, Birmingham, ponad 25 lat doświadczenia w prowadzeniu programów i projektów z róznymi grupami społecznymi I etnicznymi. Jest członkiem stowarzyszenia artystów “Pralnia” (link http://www.laundryline.co.uk) http://www.laundryline.co.uk/?page_id=49
Diana Ivanova, Sofia, dyrektor Fundacji Nowa Kultura (link http://www.novakultura.org/), pisarka i dziennikarka, lider licznych projektów lokalnychj I międzynarodowych.
Nicholas Stavroulakis, Hania, Crete, ukończył studia Islamisticzne na Uniwersytecie w Michigan, doktorat Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, jako dyrektor Światowego Funduszu Zabytków, prowadził prace nad rekonstrukcją Synagogi Etz Hayyim w Hani (link: http://www.etz-hayyim-hania.org/), której jest obecnie dyrektorem .
Leila Alieva, Baku, analityk polityczny I niezależny naukowiec z Baku http://www.boell.de/downloads/oelkonferenz/cv_leila_alieva.pdf