Być wyrwanym z kontekstu.
Warsztaty literackie dla młodzieży.
I.
1. Co widzę?
2. Co myślę , gdy o tym, co widzę pomyślę metaforą?
3. Co czuję , gdy pomyślę metaforą o tym, co widzę?
Te pytania były ścieżką, która prowadziła nas ku refleksji: czy i mnie dotyczy ta zobaczona, pomyślana metaforą i w czuciu uobecniona sytuacja? A jeśli dotyczy - to czy i dotyka?
...
II.
"A dom z jego cudami swojskości był ZA GRANICĄ (...), należał do innego państwa: Litwy. Przy braku stosunków dyplomatycznych między Polską i Litwą żadnej możliwości, żeby dostać się tam legalnie."*
Wyrwania z kontekstu doświadczył od samego dzieciństwa nie raz, nie dwa. Dom rodzinny w Szetejniach, Wilno, śmierć ukochanej matki, emigracja, o której pisał "wywiało mnie / Za morza i oceany"**, cenzurą dyktowana nieobecność w gospodarstwie literatury polskiej od roku 1951 do 1980. W tej opowieści akcent położyliśmy na spotkanie Czesława Miłosza z Jerzym Giedroyciem i Stanisławem Vincenzem, którzy towarzyszyli poecie w poszukiwaniu sensu (nowego kontekstu?), by nadwątlona wola życia nie wycofała się.
Wmyślić się w gest Jerzego Giedroycia i Stanisława Vincenza. A wmyśleniu dać wyraz w autorskim kolażu. Taka była coda warsztatów literackich dnia pierwszego.
III.
"Pokochał mnie las (...).
Wiatr nauczył śpiewać,
rzeka płakać pomogła.
Wszystkie kwiaty leśne
szyją mi spódnicę."*
Opowieść tę zainicjował Jerzy Ficowski - przyjaciel Papuszy i tłumacz jej poezji na język polski:
"Jej twórczość rozpoczęła się (...) w latach masowego, odgórnie zarządzonego osiedlania się wielowiekowych koczowników (...). Jest rzeczniczką i uczestniczką tego dramatu, jedynym jego artystycznym świadectwem. (...) Tęsknota za tym, co utracone (...) jest (...) dzieloną ze wszystkimi braćmi w cygańszczyźnie. Nie zapłacili owi bracia wdzięcznością poetce (...) Ponad trzydzieści ostatnich swych lat przeżyła jako (...) wyklęta ."**
Doświadczenie wyrwania z kontekstu, wpisane w biografię Papuszy, reflektowała młodzież, tworząc autorskie patchworki ze skrawków różnobarwnych, różnofakturowych materiałów oraz nici, włóczek i sznurków. A działaniom twórczym towarzyszyły pieśni poetki śpiewane głosem Elżbiety Towarnickiej. Taka była coda warsztatów literackich dnia drugiego.
IV.
Uczennice i Uczniowie z kl. VIII c zaryzykowali:
spotkanie ze słowami i biografiami Czesława Miłosza, Papuszy i Jerzego Ficowskiego,
działania twórcze jako odpowiedź na snutą opowieść,
przeżycie siebie w przeżywanej sytuacji.
I w toku dyptyku warsztatowego już wiedziały i wiedzieli - doświadczenie wyrwania z kontekstu dotyczy i dotyka i nas.
Ps. Niski ukłon wdzięczności dla Pani wychowawczyni - Marty Przezwickiej
Fot. Agata Wasilewska
*Czesław Miłosz "Miasto młodości", tom "Rodzinna Europa", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994)
**Czesław Miłosz "W mieście", tom "To", Wydawnictwo Znak, Kraków 2001
***Papusza "Las", tom "Lesie, ojcze mój", tłum. Jerzy Ficowski, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2024
****Jerzy Ficowski wstęp do wierszy Papuszy, tom "Lesie, ojcze mój", jw.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.
