Estońska saga opisująca ponad pół wieku życia rodzeństwa bliźniąt Serafimy i Bogdana. Przy tej okazji Vahur Afanasjev tworzy unikalny w literaturze środkowo-europejskiej portret społeczności staroobrzędowców, pod koniec XVII wieku osiadłych na zachodnich brzegach jeziora Pejpus. Akcja powieści rozgrywa się między rokiem 1944 a latami dziewięćdziesiątymi XX wieku. Jest gęsta od emocji i wydarzeń, przeplatają się w niej tragizm i komizm, faktografia i mistyka, historia i podróże w głąb ludzkiej psychiki. Wyróżniana najważniejszymi nagrodami literackimi w Estonii, zaadoptowana przez Uus Teater w Tartu, stała się testamentem przedwcześnie zmarłego pisarza - Anna Michalczuk-Podlecki
Akcja opus magnum Vahura Afanasjewa rozgrywa się jesienią 1944 roku, ale w rzeczywistości korzenie opowieści sięgają znacznie dalej: do końca XVII wieku, kiedy to pierwsi prawosławni Rosjanie uciekający przed rozległymi reformami patriarchy Nikona przybyli na brzegi jeziora Pejpus. Cały łańcuch osad „staroobrzędowców” wyrósł wzdłuż wąskiego, prawie 50-kilometrowego brzegu, z jego ubogą glebą, ale wodami pełnymi ryb. Był to odizolowany mikrokosmos, który żył i pracował według własnych zasad, ze stosunkowo niewielkimi zewnętrznymi zakłóceniami aż do końca II wojny światowej, kiedy obszar ten znalazł się pod okupacją sowiecką i nastawać zaczął upadek unikalnej rosyjskiej kultury staroobrzędowców nad jeziorem Pejpus. Chociaż tytuł odnosi się do dwóch protagonistów, postacie te nie są jedynymi bohaterami książki. Przetrwanie trudnych warunków, które może być czasami uważane za heroiczne, wydaje się być raczej przekleństwem w przypadku rodzeństwa Serafimy i Bogdana. Impuls do napisania dzieła pojawił się u autora podczas czytania sag nordyckich, które wywołały demoniczny pomysł napisania o akcie zemsty, który trwa przez dziesięciolecia; Afanasjevowi udało się zgrabnie zrównoważyć ponury centralny temat dzieła. Niezależnie od tego, czy jego narzędziami są humor, seks czy też odciągające uwagę szczegóły etnograficzne (takie jak kuszące opisy obfitych uczt z szerokiej gamy rodzimych dla regionu ryb), autorowi udaje się wyczarować żywy, namacalny świat. Czyniąc to, jego język i styl są przeważnie dość staromodne, porównywalne być może do Knuta Hamsuna, a nawet Starego Testamentu. Rezultatem jest równe złagodzenie odrażającej przemocy i naturalistyczne opisy cielesnej miłości. Prawdopodobnie to właśnie ta umiejętność sprawiania, że odmienne perspektywy i doświadczenia różnych postaci wzajemnie się uzupełniają, zapewniła Vahurowi Afanasjevowi pierwsze miejsce w najnowszym konkursie powieściowym Estońskiego Związku Pisarzy. (autorskie tłumaczenie opisu z estońskiej strony internetowej)
Vahur Afanasjev (wł. Vahur Laanoja) urodził się 24 sierpnia 1979 r., zmarł 10 maja 2021. Estoński poeta, pisarz, dziennikarz, muzyk i filmowiec. Ukończył ekonomię polityczną na Uniwersytecie w Tartu. Był członkiem grupy Stowarzyszenie Młodych Pisarzy Tartu. W latach 2005–2010 mieszkał w Brukseli, pracując jako urzędnik UE, co opisał w książce Moja Bruksela. Debiutował w 2000 r. tomem poetyckim Kwadratowy świat. Wcześniej publikował kolekcje wierszy w Internecie. Jest autorem ośmiu książek poetyckich, pięciu powieści (w tym Kastrat z Ontario, 2005; Kosmos, 2008; Serafima i Bogdan, 2017), zbiorów opowiadań i reportaży (w tym Jak tolerować Tartu, 2023). Tworzył muzykę elektroniczną, łączącą różne style (rock, punk, blues i country). Zbiór opowiadań Kościół w wiosce Kirik wydał razem z płytą własnej muzyki. Eksperymentował także z filmem, tworząc krótkie dokumenty, w tym Gdzie kończą się marzenia. Za powieść Serafima i Bogdan otrzymał główną nagrodę Estońskiego Związku Pisarzy oraz Literacką Nagrodę Viru.
Anna Michalczuk-Podlecki - znawczyni literatury i kultury Estonii, absolwentka filologii polskiej i doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, członkini Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, tłumaczka literatury estońskiej. Ta profesja łączy jej największe fascynacje: język, literaturę i Estonię. Po tym, gdy studiowała oraz pracowała jako lektorka języka polskiego na Uniwersytecie w Tartu, często powraca do swojego ulubionego kraju, odwiedzając przyjaciół i estońskie księgarnie.
Serafima i Bogdan, Vahur Afanasjev
tłum. Anna Michalczuk-Podolecki
data premiery: 9 czerwca 2025